GESTASYONEL DİYABET VE BESLENME

                                                                                     Arş.Gör.Berrak ERGÜDEN

Gebelikte başlayan ve genellikle doğumla birlikte sonlanan diyabet olarak tanımlanır.

Daha önceden var olan ve gebelikle birlikte artan insülin direnci gestasyonel diyabete neden olur.

Genellikle asemptomatiktir.

Risk Faktörleri;

o    Obezite,

o    Gebelik öncesi insülin direnci varlığı,

o    Bozulmuş glukoz toleransı,

o    Birinci derece akrabalarında diyabet öyküsü

Gebeliğin 24-28. haftaları arasında 50 g glukoz ile tarama testi yapılır. Riskli hastalarda bu süre beklenmemelidir. Birinci saat sonunda kan şekeri > 140 mg/dL ise tanı için ileri test yapılır.

Amerikan Diyabet Cemiyeti (ADA) bu konuda halen 100 g OGTT önermekte, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise 75 g OGTT yapılmasını işaret etmektedir. DSÖ değerlendirmesine göre 75 g OGTT ile açlık kan şekeri ≥ 126 mg/dL ve ikinci saat tokluk kan şekeri ≥ 200 değerleri bulunursa tanı konulur .

Bu konuda en son açıklanan Uluslararası Diyabet ve Gebelik Çalışma Grupları (IADPSG) kriterlerine göre 24-28. haftalar arasında yapılan 75 g OGTT ile açlık kan şekeri ≥ 92 mg/dL, birinci saat kan şekeri ≥ 180 mg/dL ve ikinci saat kan şekeri ≥ 153 mg/dL değerlerinden en az biri mevcut olması durumunda tanı konulabilmektedir.HbA1c ile tanı konulamamaktadır.

Sıkı glisemi kontrolü sağlamazsa gebelerde gebelik hipertansiyonu; fetusta ise düşük, erken doğum, intrauterin bebek ölümü, fetusta anamoliler ve yenidoğanda makrosomia sıktır.

Peki hedef glikoz düzeyleri nelerdir?

Hedef glisemi açlık glukoz değeri < 95 mg/dL, birinci saat post prandiyal glukoz düzeyi < 140 mg/dL olmalıdır.Doğumla birlikte 1/3 olguda tablo düzelir, kalan 2/3 bireyde bulgular devam eder.

Tedavi:

Tedavide diyet ve egzersiz programının yetmediği durumlarda insülin uygulanır.

·         Günlük diyetin kalorisi: Normal kilolular için 30 kcal/kg/gün, kilolular için 25 kcal/kg/gün ve obezler için 12 kcal/kg/gün kullanılır.   

·         Diyetteki karbonhidrat içeriği %40-45,

·         Protein içeriği 1.1 g/kg/gün olmalıdır. (% 10-20)

·         Yağ oranı % 25-30 olmalıdır. Doymuş yağ oranı düşük tutulmalıdır.

·         İçeriğinde mutlaka omega-3 yağ asidi bulunmalı, takip sırasında folik asit, demir, kalsiyum ve D vitamini takviyesi yapılmalıdır.    

·         Öğle ve akşam yemeklerinin her biri ise günlük total kalori alımının yaklaşık %30’unu sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

·         Geriye kalan kalori ise gün içinde ara öğünler ile alınmalıdır. Günde 3 ana öğün ve 2-4 ara öğün olarak diyet düzenlenir.

·         Daha küçük porsiyonlarda ve sık yemek, öğün sonrası glukoz piklerini azaltarak daha iyi bir doygunluk ve uyum sağlar.

·         Gece açlık ketonemisi engellemek için yatmadan önce bir ara öğün verilmesi gerekebilir.

·         Günlük minimum 30 dakika egzersiz önerilmelidir.

Medikal tedavide plasental geçiş nedeniyle metformin tercih edilmemektedir. Akarboz ve glinidler için yeterli veri bulunmamaktadır. Gestasyonel diyabet tedavisinde bugün için önerilen insülin tedavisidir. Çoğunlukla kristalize ve NPH insülin tercih edilmektedir.