Obezite; vücuda
besinler ile alınan enerjinin, harcanan enerjiden daha fazla olmasından
kaynaklanan ve vücut yağ kitlesinin, yağsız vücut kitlesine oranla artması ile
karakterize olan kronik bir hastalıktır.
Bugünün
sağlıksız besinleri; ucuz, pratik, çabuk hazırlanabilir, lezzetli, çekici
biçimde paketlenmiş, pazarlaması geniş ölçüde yapılabilen, ülke genelinde
ulaşımı uygun, büyük porsiyonlarda hazırlanabilen, yemesi kolay, lezzetli ve
daha çok yemeye istek uyandıran, saflaştırılmış enerjisi yoğun ve
tatlandırılmış besinlerdir.
Bireylerin
tatlandırılmış yiyecek ve içeceklerden, enerji ve yağ içeriği yüksek
besinlerden büyük porsiyonlarda tüketmesi, kahvaltıyı atlaması, yetersiz sebze
ve meyve tüketimi gibi faktörler obezite ile ilişkilendirilmektedir.
Gluten obeziteden demansa
birçok sağlık sorunundan sorumlu
tutulan tahıl tanesindeki depo proteindir.
Amerika
halkının % 10 u gluten intoleransına
sahiptir ve üçte biri obeziteye sebep
olduğunu düşündüğü için diyetlerinden gluteni
çıkarmaya çalışmaktadır. Gluteni diyetten çıkarmakla diyette sebze ve meyve tüketimini artırıp,
beyaz ekmek, pizza gibi rafine karbonhidratların tüketimini azaltmaktadırlar.
Yapılan
çalışmalarda buğday glutenin adipoz
dokuların kısmen termojenik kapasitesini azaltarak kilo alımını teşvik ettiği sonucuna
ulaşılmıştır.
Başka bir
görüşe göre ise ;
Paketlenmiş
glutensiz gıdaların yağ ve şeker yoğunluğunun
gluten içeren gıdalardan daha yüksek
olduğu ve glutensiz diyet sonrası bireylerde yağ ve kalori alımında artış tespit edildiği
ve sonrasında bireylerde kilo artışı,
obezite, insülin direnci ve metabolik
sendrom görüldüğü tespit edilmiştir.
Buna
benzer yapılan birkaç çalışmada; glutensiz
diyetin gluten içeren normal
beslenmeye göre daha düşük diyet lifi alımına sebep olduğu saptanmıştır. Diyet
lifinin yeterli tüketimi obezitenin önlemesinde önemlidir.
Karbonhidrat
içeriği ile ilgili yapılan başka bir çalışma; karbonhidrat alımında önemli
faktörlerden olan glisemik indeks (GI)
in etkisini incelemiştir. GI in glutensiz diyette yüksek olduğunu bu sebeple
glutensiz diyetle beslenen çölyak
hastalarında obezite riskinin arttığını
saptamıştır.
Sonuç
olarak;
Gluten ile
ilgili dünya geneli ve ülkemizde ortak
bir yaklaşımın olmadığı görülmektedir. Gluten daha sağlıklı besin
tercihlerinden sağlanırsa, ekmek sofralarda doyumluk yerine tadımlık düzeye
indirgenirse; diyet lifi ve B vitamini ihtiyacımızın karşılanması ile obezite riski azaltılarak daha
sağlıklı toplumlar yaratılacaktır.
Beslenme Uzmanı Berrak ERGÜDEN