Arş.Gör.Berrak ERGÜDEN
Prof.Dr.H.Hüsrev HATEMİ
Ardıç
(Juniperus sp.); kozalak gibi meyveleri olan uzun yıllar yaşayabilen kokulu bir
ağaçtır. Ardıç ağacı; yapraklarında ve tohumlarında bulunan birçok kimyasal
bileşik sebebiyle farmokoloji ve gıda gibi birçok alanda kullanılmıştır.
Özellikle Kuzey Avrupa ve İskandinav ülkelerinde keskin aroması sebebiyle
mezelere lezzet katmak için kullanılmaktadır. Aroma verici özelliğinin
yanında antibakteriyel, analjezik,
antidiyabetik, antihiperlipidemik, antimikrobiyal, antioksidan ve Parkinson
hastalığında nöroprotektif aktiviteleri olduğu bildirilmiştir.
Ardıç
tarihsel süreçte de karşımıza sıklıkla çıkmaktadır. Eski Mısır’da ardıcın
meyvelerini için yemeklerde kullanmış bağırsak parazitlerini iyileştirmeyi
amaçlamışlardır. Avrupa’ da ardıç yağının tifo, kolera, tenya ve dizanteri gibi
birçok hastalık için tedavi yöntemi olduğuna da inanılmaktadır. Najavo
yerlileri ise grip için tüketmiş ve kıtlık durumlarında meyveleri kurutup
öğütmüş açıkla mücadele için kullanmışlardır.
Juniperus
comminus L. meyveleri; flavonoidler, glikozit, acı bileşikler(juniperin),
reçine(%10), invert şeker, kateşin, uçucu yağlar, terpenik asit içermektedir.
İçerdiği diğer besin maddeleri ise bakır, krom, kalsiyum, demir, fosfor,
magnezyum, potasyum, ve C vitaminidir.
Peki Mutfakta Nasıl Kullanılır?
Ardıç,
sınıflandırıldığı botanik gruptan elde edilen tek baharat olma özelliği
taşımaktadır. Özellikle bol yetiştiği Alp bölgelerinde önemli bir baharat
olarak kullanılmaktadır. Kuzey Avrupa’da güveç yemeklerinde, soslarda,
marinalarda ve keklerde kullanılmakta ve çay olarak tüketilmektedir.
Ardıç
meyvesi çeşitli şurupların ve akollü içeceklere aroma vermek için de
kullanılmaktadır. Cin , Almanya’nın ünlü içkisi steinhager(fermente ardıç
meyvelerinden), Fransız likörü, Fransız birasının yapımında ardıç
kullanılmaktadır.
Toksik Etkisi Var Mı?
Bazı ardıç
türlerinin meyveleri toksik maddeler içermekte olup bu sebeple kullanımında
dikkatli olunması gerekmektedir. Özellikle tadı aşırı derecede acı olan
türlerinin kesinlikle tüketilmemesi gerekmektedir.
Ülkemizde
kaybolmaya yüzmüş tutmuş ardıç ağaçlarının geri kazanımı ekonomik, kültürel ve
sağlık açısından önemli katkılar sağlayacaktır. Türk mutfağında kullanım
alanının artırılması ardıç bitkisinin sağlığa olan etkisi açısından olumlu etkiler sağlayacaktır.
*Alçay A, Akgül C ve ark, Ardıç Meyve ve Yağının
Kullanım Alanları
